Iako je 25. maj poznat kao Dan mladosti, još jedan važan događaj se vezuje za taj datum. Srpska carina proglasila je 25. maj za svoj dan! U maju ove godine navršilo se 220 godina od kada je vožd Karađorđe uspostavio đumruk na Savi kod Ostružnice, 1804. To je bila prva carinska kontrola u ustaničkoj Srbiji. U znak sećanja na ovaj događaj, obeležava se Dan carinske službe Srbije.
Prvu đumrukanu u Beogradu podigao je Miloš Obrenović 1834, služila je preko sto godina. Srušena je u savezničkom bombardovanju 1944.
Đumruk je izraz turskog porekla koji se u 19. veku koristio za carinu. Onaj koji je naplaćivao đumruk zvao se đumrugdžija, a jedan od njih je i Vuk Karadžić. Čuveni reformator srpskog jezika postavljen je po kazni za upravnika carinarnice u Kladovu.
Osim Vuka, koji je tokom svog života oko godinu dana bio đumrugdžija, deo svog profesionalnog puta u ulozi carinika proveli su i Bora Stanković, Milutin Uskoković i Vladislav Petković Dis.
Kao i istorija carina u mnogobrojnim državama sveta, i srpska carina ima bogatu i složenu prošlost. Carinska služba u Srbiji se razvijala kroz različite političke, ekonomske i društvene faze, od srednjovekovnih država do moderne Srbije.
Istorija srpske carine
U XII veku u srednjovekovnoj Srbiji nisu postojale pogranične carine. Roba se carinila na trgovima u mestima sa jakim trgovačkim prometom. U Dušanovom zakoniku iz 14. veka, članovi 120. i 121. odnose se na carinu.
Tokom vladavine Miloša Obrenovića, na samom ulazu u Beograd sa reke izgrađena je nova stamena đumrukana. Kada je tu istakao srpsku zastavu, bio je optužen od sultana da pokušava da od Srbije napravi državu. Miloš se branio da je zastavu isticao samo „čerez đumruka“.
Srbija je u to vreme imala ukupno 16 pograničnih carinarnica. Najznačajnija je bila Beogradska. Povlačenjem Kneza Miloša sa vlasti 1839. godine, na srpskim granicama bilo je 18 carinarnica.
Razvoj carinske službe kroz političke i organizacione promene
Carinskom službom je od samih početaka rukovodilo ministarstvo finansija. Zaseban organ nadležan samo za carinu prvi put je uspostavljen 1875. godine. Bio je to nadzornik đumruka, a 1885. godine se oformilo i carinsko odeljenje. Kralj Aleksandar Karađorđević je usvojio Zakon kojim su učinjene korenite reforme u organizaciji carinske službe. Carinarnice su definisane kao državne ustanove koje su direktno potčinjene ministru finansija.
Carinarnice su se kasnije lokacijama prilagođavale novim državnim uređenjima na ovim prostorima, a organizacija i upravljanje propisima koji su se menjali.
Različite karakteristike i organizaciju imala je – carina u periodu između dva svetska rata, carinska služba posleratne Jugoslavije i najzad Uprava carina Srbije.
Informacioni sistemi uvedeni su u doba savezne države, devedesetih godina prošlog veka. Prateći trendove u Evropskoj uniji, počelo je uvođenje računarske podrške i elektronska obrada podataka. Tada je po izgledu naš carinski dokument prvi put usklađen sa evropskim carinskim dokumentom. Kasnije se informacioni sistem dodatno razvijao, a i dalje se razvija.
Savremena Srbija
Nakon osamostaljenja Srbije 2006. godine, carinska služba je nastavila da se razvija u skladu sa standardima Evropske unije. Carinska uprava Srbije danas igra ključnu ulogu u kontroli uvoza i izvoza, zaštiti ekonomskih interesa zemlje, te borbi protiv krijumčarenja i carinskih prekršaja.
Carinski sistem Srbije je prošao kroz brojne transformacije i prilagođavanja kako bi odgovarao potrebama države i bio usklađen sa međunarodnim standardima. Danas, Uprava carina Republike Srbije radi na unapređenju svojih kapaciteta i procedura kako bi bila efikasna i transparentna u svom radu.
Obeležavanje dana srpske carine počelo je 2008. godine i služi da se istakne važnost carinske službe u zaštiti ekonomskih interesa zemlje i olakšavanju međunarodne trgovine.
