Međunarodni transport robe zahteva da osim onih koji se profesionalno bave logistikom i vlasnici robe poznaju osnovnu terminologiju. Među važnijim pojmovima su tzv „pariteti“, pri čemu se misli na paritete isporuke robe. Na engleskom jeziku pariteti se uobičajeno nazivaju INCOTERMS, što je zapravo skraćenica od engleskog International Commercial Terms. Incoterms, odnosno pariteti isporuke robe su rezultat značajnih međunarodnih sporazuma o trgovini.
Šta označavaju pariteti?
To su troslovne skraćenice od engleskih reči koje definišu tačne momente u kojima rizik i odgovornost za robu prelazi sa prodavca na kupca.
Posledica ovako ugovorenog transporta je da se zna šta od troškova transporta i osiguranja robe plaća prodavac, a šta kupac.
Pariteti mnogima uvoznicima i izvoznicima deluju misteriozno, možda usled toga što dolaze iz engleskog jezika, ali njih ima svega 11 i nije ih toliko teško upoznati. Na grafičkom prikazu je jasnije šta su obaveze kupca a šta prodavca u međunarodnom transportu robe. Gornjih sedam pariteta na ovom grafičkom prikazu se odnose na sve vidove transporta, a donjih četiri na morski prevoz.
Ilustracije radi najčešći paritet u drumskom saobraćaju za naše uvoznike je EXW (Ex Works). U našem trgovačkom žargonu reklo bi se „franko fabrika“. To znači da kupac praktično preuzima robu u fabrici (magacinu, ili drugom mestu) prodavca robe u inostranstvu i potom snosi kompletnu odgovornost i trošak za transport robe, osiguranje robe, carinjenje robe i dokumentaciju koja prati robu. Prodavac pri ovom paritetu ima minimalnu odgovornost.
Ostali Incoterms pariteti
Ostali Incoterms pariteti se lakše mogu zapamtiti ukoliko znamo šta označava početno slovo skraćenice pariteta. Primera radi:
D – Delivered znači isporučeno. U slučaju pariteta DAP (Delivered At Place) prodavac isporučuje robu do određenog ugovorenog mesta i snosi troškove i odgovornost za robu (ali ne i trošak izvoznog carinjenja) u delu transporta.
F – Free znači franko, tj besplatno (do navedene tačke). U slučaju pariteta FOB (Free On Board) prodavac je dužan da isporuči robu na naznačeni brod i da je izvozno ocarini.
Pariteti isporuke robe su utvrđeni da bi olakšali i pospešili međunarodnu trgovinu i stoga je za svakog uvoznika ili izvoznika izuzetno korisno da shvati principe i logiku po kojoj su utvrđeni.
